www.ujgeografiazaoczna.fora.pl

Bart

Jak cos będzie niezrozumiałe piszcie na moje gadu : 6427052

Bart

Umieszczam drugą część .Miłej lektury Very Happy

HORYZONT GEOGRAFICZNY LUDÓW PIERWOTNYCH

-okres czasu trwający mniej więcej do 3000 roku p.n.e.
-znajomośc najbliższej okolicy stanowiącej miejsce zamieszkania lub strefę żywicielska
-podstawowe wiadomości geograficzne dotyczyly orientacji w terenie w stosunku do rzek górskich , stron świata, znajomości czasu, zmienności pór roku, podstawowych zjawisk meteorologicznych , przypływów morskich , wiadomości te były potrzebne do celów praktycznych
-umiejętnośćkreślenia rysunków ( ilustrujące stosunki przestrzenne obszarów )
-najstarsze szkice z czasów prehistorycznych znajdowane najczęściej w obszarach niedostępnych ( Szwajcaria, Syberia, Kaukaz, Afryka, Zatoka Hudsona ,tereny Meksyku, Wenezueli, Kolumbii, obszary Australii i Oceanii )
-szkice były wykonywane na różnych materiałach np. , skała, kora
-każda rycina w całości była wykonywana prze jednego autora
-horyzont przestrzenny ówczesnych ludów ( nie więcej niż 50-200 km )
-najważniejsze rzeczy były przedstawiane na pierwszym planie
-góry, lasy przedstawiano z profilu
-rzeki , jeziora przestawiano w plamie
-rysunki nie posiadały orientacji względem stron świata
-brak skali mapy

GEOGRAFIA WIEKÓW STAROŻYTNYCH

- 3000 r p.n.e. -1000 p.n.e.
-najstarszymi centrami kultury były cywilacje nadrzeczne np. Indie, Chiny, dorzecze Tygrysu i Eufratu, Egipt
-horyznot wiedzy ograniczał się do obszarów wymiany handlowej
-obszar ograniczający wynosił ok. 100 tys km
-mapy topograficzne, mapy morskie, plany katastralne

INDIE STAROŻYTNE

-w II tysiącleciu p.n.e. żeglarze indyjscy odbywali dalekie podróże morskie i docierali do ujścia Eufratu
-z końcem II tysiąclecia docierali do wschodniej Arabii i wschodniej Afryki
-wykorzystywali zjawisko monsunów
IV w.p.n.e. do I w.n.e. RAMAJAN - opis ówczesnego znanego hindusom świata
-„Mahabarat”- ważniejsze nazwy mórz, gór, rzek
-Ziemie wybrażano sobie w kształcie lotosu

GEOGRAFIA STAROCHIŃSKA

- około III tys. p.n.e. dość obszerne wiadomości o pd-wsch i centralnej Azji
-wiadomości te nabywali podczas licznych wojen
-Ziemia jako płaska okrągła tarcza otoczona ze wszystkich stron górami i oblana podwójnym kręgiem oceanów
-dość dobrze rozwinięta kartografia ( kompas, gnomon , zasady niwelacji )
- II w. p.n.e. pierwsze „Biuro kartograficzne” , które prowadziło prace geodezyjne
-mapy oparte na siatce kwadratu , orientacja północna, rysunek rzek plamy, góry przedstawiano wpostaci kopczyków, wysokości i odległości
-podróz Fachssena ( podróz misyjna) po świetym miejscu buddyzmu ( 399-414 n.e. ) miała na celu przetłumaczenia ksiąg Buddy jakich i podróż przeszła do historii ze względu na długość trasy ( 8000 tys. km lądu-piesza i 1200 km morzem), cała trasę lądową przemierzył metodą „ krakową”; po powrocie napisał „Opis państw pod wezwanie Buddy”, ok. 30 państw świata chińskiego
-cały ten dorobek pozostał na terenie Chin , nie wywarł on większej sensacji w świecie
-podróze religijne ( w większości0
-mała łączność Chińczyków z Europą
-większe znaczenie wypraw dla państw Bliskiego Wschodu

EGIPT

-wąska dolina Nilu według Egipcjan była okryta płaskimi sklepieniem nieba
-Egipcjanie docierali do Afryki tropikalnej, Syrii, Libanu, w III tysiącleciu p.n.e. podbili obszar Synaju ,Nubii ( rudy miedzi, kamień budowlany)
w 1700-1500 p.n.e. docierają do oceanu Indyjskiego
-wyprawa królowej Chakzetsut do Puntu ( kość słoniowa, cyna )
PUNT=OFIEM- kraina złota, obszar ten leżał na pd od płw. Somalijskiego w Afryce
Z zapisków papirusowych wynika , że Egipcjanie zajmowali się szkicami pomiarowymi, pomiarami, planami np. plan kopalnii w Nubii
-wprowadzono bardzo dokładną obserwacje astronomiczną ( wylew Nilu )
długość roku, kalendarz słoneczny
-prowadzona obserwację zaćmienia księżyca i słońca

KULTURA BABILOŃSKA

-II tys p.n.e. , silny ośrodek polityczny i kulturalny ( ważne szlaki handlowe)
-wpływy sięgały na zachód po morze Egejskie , na wschód po Indie
-najstarsza mapa została znaleziona w Fuzji ( Irak) w 3800 roku p.n.e. wykonana na glinianej tabliczce ( płw Mezopotamii z Eufratem, góry Zagroź Liban,Antyliban)
-VI w. p.n.e. mapa wykonana na glinianej tabliczce, Ziemia przedstawiona jako półwysep , centrum lądu stanowi góra Aparat; góry w postaci kopuł; lad oblany jest rzeką- Okeanos zwaną oceanem , przez środek lądu jest Eufrat i Babilon , nad płaską Ziemia znajduję się kopuła nieba w kształcie dzwonu
-mapy katastralne pół
-podział ekliptyki na 12 znakow zodiaku
-podział roku na 12 miesięcy
-podzial doby na 24h
-jednostka „tydzień” tydzień nawiązaniu do faz księżyca

FENICJANIE

-spadkobiercy kultury kreteńskiej
-odbywali dalekomorskie podróże handlowe ( praktyczne wiadomości, odkrycia geograficzne)
-kolnie handlowe
-założyli Kadyks ( skład cyny i srebra )
-odkryli Maderę, wyspy Kanaryjskie, zawładnęli Cyprem, Kretą , Sycylią, Malta, Baularami)
-założyli Kartaginę ( wyspy cynowe )
-swoje odkrycia były dla Fenicjan tajemnicą , dlatego wiele z nich poszło w zapomnienie
-wyprawa fenika II faraona- opłynięcie Afryki ze wschodu na zachód , trwała około 2 lat, dowodem jest przekazanie informacji, że wypłynięciu z morza Czerwonego na ocean Słońce widziano po prawej stronie
-wyprawa Kartagińczyka Hanno ( 450-525 r) przeprowadzona dla założenia koloni na zachodnim wybrzeżu Afryki, Hanno dotarł do wybrzeży Gwinei na południe od Zielonego Przylądka

PODSUMOWANIE

-Ziemia przestawiana jako tarcza
-nie dokonano żadnych uogólnień
-brak systemów
-wiedza była związana z kultem religijnym i nie wyzwoliła się spod jego wpływu

Bart

Kto pamięta na czym skończył się wykład na ostatnich zajęciach?

Tyśka

Niestety nie, bo to było zbyt nudne.

Bart

Oj to bardzo nudne - nawet spać się nie chciało Smile

Pysia

na końcu tego interesującego wykładu gadała coś o kartografii....a nie wiecie czasem jak wygląda u niej egzamin?

Bart

Moja babka od geografii z liceum mówiła ze u niej jest test.Ale ona kończyła geografie kilka lat temu.

Bart

Tu jest kolejna część

GEOGRAFIA STAROGRECKA

Grecy przyjęli wiadomości o Ziemi od innych ludów.
VIII w. p.n.e. – wielko kolonizacja grecka.Najstarsza wojna ggrecka wykonana przez ANAKSYMANDRA w VI w. p.n.e. : ziemia unosi się w powietrzu ma kształt wlaca pochylonego na południe , nakryta jest czaszą nieba , ląd okrywa ocean, morze obejmuje obszar Basenu Morza Śródziemnego ( Płw. Iberyjski, Hindus, Środkowy Dniepr, płn-zach Afryka – horyzont grecki )
-Afryka , Azja – dwa kontynenty znane przez Greków
-V w. p.n.e. HERODOT pisze dzieło „ Historian „ wprowadza trzeci kontynent : Afryke ( poglady na temat wylewów Nilu , opady w górach Etiopii )
-wyprawy wojenne ( ALEKSANDER MACEDOŃSKI ) IV w. p.n.e. podczas której poznano Mezopotamię , Ałtaj, Egipt, Ocean Indyjski ; została załozona Aleksandria
-wyprawy naukowe ( PYTEAS IV w. p.n.e. ) do Europy Północnej : napisał on działo „O Oceanie” , obszary do których dotarł to : Wielka Brytania, Norwegia ; Pyteas opisywał „krótkie noce” , pływy z fazami Księżyca
-wyprawa MAGASTENESA IV-III w. p.n.e. do Indii
-PELIPRUS opis wybrzeży
-PERIEGIEZIS opis lądowy
-Grecy interesowali się pochodzeniem Ziemi jej miejscem we wszechświecie, kształtem, opisywali wybuchy wulkanów, pływy, prądy rzeczne, opisywali powierzchnię lądów , mórz
-w VI w p.n.e. zaczął wykształcać się pogląd o kulistości Ziemi:
+PITAGORAS jego wyobrażenie o kulistości Ziemi nie miało żadnych podstaw ( uważał , że Ziemia ma kształt kuli, ponieważ została stworzona przez bogów : istot najdoskonalszych ) Według niego Ziemia, Słońce, Księżyc miały obracać się wokół ognia a po przeciwnej stronie mialy znajdować się przeciwwagi.

Pierwsze dowody na kulistość Ziemi podał ARYSTOTELES w IV w. p.n.e. .
Napisał dwa dzieła „O niebie” i „Meteorologia”
Dowody:
-podczas zaćmienia Księżyca cień rzucany prze niego ma kształt łuku
-zmina horyzontu
-Słońce spotyka się zarówno za równo w Indiach i w Montrealu : krańce kontynentów
-Ziemia tkwi nieruchomo w centrum świata
-„O niebie” działo Arystotelesa ( 322 r. p.n.e. ) – punkt przełomowy w rozwoju geografii
-„Meteorologia” dzieło Arystotelesa; Ziemia zamieszkiwana ( zwrotnik Raka , Europa Północna, ) ; opis układów rzek
- uczeń Arystotelesa DIKEARCH ( III-IV w. p.n.e. ) wprowadził pojęcie współrzędnych geograficznych, środkowy równoleżnik 36 stopni, Cieśnina Giblatarska, wyspa Rodos, środkowy południk
-ERATOSTENES zmierzył długośc południka ziemskiego , próbował obliczyć obwód Ziemi
-EUDOKSES prowadził podobne badania jak Eratostenes
-zmierzył odległość Aleksandrii od Amanu
-zajmował się kartografią
-w dziele „Geografia” zawarł wszystkie wiadomości do wykreślenia map
-wprowadził do geografii podstawy matematyki i fizyki

-HIPPARCH wprowadził długość i szerokość geograficzną ; napisał dzieło pt „Rzacz przeciw Eratostenesowi” , zrobił kalendarz zaćmienia Księżyca i Słońca na 600 lat ; po ra pierwszy w geografii użył pojęcia KLIMAT ; wprowadził krzywe krzywolinijne południki, południk 360 stopni i 0 stopni

Pomiarów Ziemi dokonywał POSEJDONOS za podstawę swoich obliczeń przyjął kąt jednej gwiazdy na horyzoncie nieba.

GLOBUS

W 150 r. p.n.e. powstał pierwszy w historii globus KRATASA , na którym były przestawione 4 lądy rozdzielone dwoma oceanami

PODSUMOWANIE:

-udowodnienie kulistego kształtu Ziemi
-poszerzenie horyzontu geograficznego
-stworzenie kopalin pod rozwój geografii
-obserwacje zjawisk natury fizycznej
-wyodrębnienie się kierunków geograficznych

STAROŻYTNY RZYM – największa potęga

- ok. I w. p.n.e. Imperium Rzymskie było największą potęgą – 5 mln km2 ; ciągnęło się od zachodniej Europy przez Azję, Afrykę, od Atlantyku po Zatokę Perską, od Brytanii po Saharę
- z końcem I w. p.n.e. Rzymianie opłynęli Wielką Brytanię stwierdzając fakt ze jest wyspa, odkryli także Arkady
-NERON odbył podróż do Egiptu, gdzie błędnie stwierdził , że Niger jest przedłużeniem Nilu
-znali „szlak bursztynowy” do Bałtyku
-kontaktowali się z Indiami i Chinami
-zdobywali naukę grecką
-nie wykorzystywali zainteresowań o zagadnieniach przyrodniczych teoretycznych np. .kształt Ziemi
-duże znaczenia handlu
-CYCERO w dziele „De republika” opisuje warunki jakie powinno spełniać miasto, które chce być cesarstwem
-neguje bliskie położenie miasta koło cieków wodnych
-Rzym uważa za miasto o bardzo dobrym położeniu ( zdala od morza ) i o dobrym mikroklimacie
-TACYT uważał , że Ziemia jest dyskiem wielkości Księżyca i Słońca
-LUKRECJUSZ ( I w. p.n.e. ) interesuję się poglądami na kształt Ziemi, odrzuca kulistość Ziemi ; wybuchy wulkanów tłumaczy istnieniem bardzo głębokich jaskiń , jaskiń których płynął rzeki, które te wybuchy powodują
-SENEKA po raz pierwszy w historii geografii użył pojęcia EROZJI
-PLINIUSZ STARSZY napisał dzieło „Naturalis” ; użył w swoim dziele nazwy: Wisła , uważal że pojezierze Bałtyckie zamieszkujaludzie z kopytami

POSUMOWANIE:

-Rzymianie nie interesowali się zjawiskami
-zahamowanie nauk
-nie liczyli się z kulistością Ziemi, z kierunkami świata, z szerokościami szerokościami i długościami geograficznymi na mapach, która przedstawiali błędnie

Dalszą część jeśli chodzi o starożytność wrzucę jutro. Pozdro.

Bart

Tu jest dokończenie starożytności :

- w 7 roku n.e. powstaje rzymska mapa świata ( Ziemia ma kształt owalny, 3 kontynenty oblane oceanem , orientacja wschodnia mapy, Azja znajduję się na górze, pojawia się odwzorowanie Wisły )
-prototypem tej mapy była tabula ( imperialna mapa komunikacyjna ) o długości 100 tys. km , występuje 3200 nazw miejscowości
-pierwsza wzmianka o Słowianach ( mapa rzymska )
-kartograficzne przedstawienie okolic

ZUPEŁNY UPADEK MAP - RZYM

-mapa na mozaice mozaice Madaby ( VI w. p.n.e. ) ; teren dzisiejszej Palestyny; przetworzyły opisy greckie ; krok wstecz w stecz porównaniu z mapami greckimi !!!
-plan Jerozolimy ( pierwszy plan miasta )
-powielano orientację wschodnią

-STRAGON zajmował się nurtem geografii stonowanej i praktycznej pozbawionej wszelkiej treści teoretycznych .Stragon uważa, że wyjaśnienie zjawisk nie ma sensu, interesuje go tylko ekumena. W dziele „Geografika” umieszcza regionalny opis elementów przyrodniczych , których zespół stanowi wyodrębnienie obszaru jako pracy ludzkiej, wyższość kulturalna rzymian? , uzasadnia rozwiniętą linię brzgową i rzeźbę terenu
-PTOLEMEUSZ reprezentuje kierunek matematyczno-przyrodniczy geografii. Jest autorem dzieła pt „Matematycznej konstrukcji ksiąg XIII” ( 151 r. p.n.e. )

„Almagest” – to samo dzieło tylko zatytułowane w języku arabskim
Treść dzieła:
-ugruntowanie geocentrycznego położenia Ziemi
-udowodnienie w sposób matematyczny oświetlenia i ogrzewania Ziemi w ciągu roku
-większość Księżyca i Ziemi w stosunku do Słońca
-dowody na kulistość Ziemi

„Geografika” to inaczej „Nauka kreślenia mapy Ziemi”
-posługiwał się długością i szerokością geograficzną
-metody astronomiczne
-przyjął żłe dane obwód i rozciągłość Ziemi ( Posejdona )
-posługiwał się nowymi typami odwzorowań kartograficznych
-ekumena ( 30 % dzisiejszej powierzchni Ziemi – od Chin po wyspy Kanaryjskie 0
-Wisła pod nazwą Vistula
-wprowadza szereg błednych nazw rzek
-wprowadza północną orientację na mapach
-wprowadza szereg znaków umownych
-wedlug niego największą ekumeną była Azja, a najmniejszą Europa
-zajmował się zagadnieniem wielkości powierzchni lądów i oceanów, twierdził że jest więcej lądów
-uważał , że ocean znajduję się tylko na zachodzie
-Ocean Indyjski zaliczał do mórz
-zastasował ścisłą metodę ilościową

Dalsze epoki wrzucę wkrótce Smile

Pozdro

Gość

Tu wrzucam początek średniowiecza i geografie arabską.Pozdro.

ŚREDNIOWIECZE

-upadek nauki antycznej
-podporządkowanie nauk badawczych nauką teologicznym
-nie przyjęto żadnych nauk antycznych
-błędne wyobrażenie o niedostępnym Oceanie Zachodnim tzw. Oceanem Ciemności
-przekaz o stworach zamieszkujących Ziemię
-zanik nazwy : geografia
geografia → kosmografia
-pogląd mówiący o tym , że świat został stworzony przez Boga i nie wymaga żadnych wyjaśnień
-nie poszerzono ekumeny
-nie prowadzono wypraw naukowych
-VIII-XIII w. zaprzestanie handlu z Chinami
-mały horyzont Europy średniowiecznej
-podróże misyjne ewentualnie pielgrzymki
-mnisi docierali do Chin, Indii, Afryki, Rusi Kijowskiej
-zmniejszenie ekumeny
-obszary oceaniczne były to obszary zakazane
-na wschodzie wyobrażano sobie szereg wysp zbudowanych ze srebra i złota oraz górę magnetyczną
-wyobrażenia o raju
-odrzucenie istnienia antypodów

KOSMOS INDOPŁYWCA kupiec , który podróżował po świecie, został mnichem. Jego dzieło to „Chrześcijańska topografia świata” ( VI w. n.e. ) .
W dziele swym przedstawia:
-Arka Noego- model świata podłużny, prostokątny
-Ziemię z boków i z góry nakrywała szklana kopuła , w której mieszkał Bóg i aniołowie
-na północy znajdowała się wysoka góra
-wokół lądu był ocean z 4 zatokami: Arabską, Perską, M. Kaspijskim,…
-Ziemia składała się z 4 kontynentów , a w środku niej umieszczona była Jerozolima

Występowały dwa typy map:
-mapy pielgrzymie tzw. drożniki ( I poł. IV w. n.e. ), mapy te zawierały kierunki dróg, ciekawe obiekty , odległości między najważniejszymi miejscowościami
-mapy świata tzw. MAPPAE MUNDI
Mapy te przedstawiały Ziemię okrągłą, oblaną kręgiem oceanu , ląd składał się z 3 kontynentów przeciętych literą „P”
„T” – morze Śródziemne i Nil. W centrum mapy znajdowała się Jerozolima. Mapy wykonywane były na pergaminie, ukazywały od VIII w. n.e. się głównie we Francji, Hiszpanii, Niemczech

MAPA BEATUSA:

Powstała w Hiszpanii w VIII w. , mapa owalna , przedstawia 3 lądy w postaci figur geometrycznych
-Azja kończy się na Gangesie
-Afryka p Etiopii
- morze Kaspijskie jest połączone z oceanem
-Beatus użyl pojęcia Słowianie pod Wandali

MAPA SCHEREFORDÓW

-Ziemia jest kołem
-w górnej części mapy przedstawione są sceny z sądu ostatecznego
-Wisła pod nazwą Vistula
-w górnej części mapy tzw. „Raj”
-szereg szczegółów z mitologii greckiej

↑
FANATASTYCZNA

MAPA Z EBSTOFU

-największa z map
-duża ilość rysunków
-jest najstarszym kartograficznym przedstawieniem obszarów Polski,Wisły, Odry, Krakowa, i Sudetów
-geometryczność-kształty z góry ustalone przez autora, duża schematyczność,
-brak siatki geograficznej, brak skali
-wschodnia orientacja

ALBERT WIELKI ( mnich ) XII-XIII w. , dokonał postępowych pogladów dotyczących Ziemi i środowiska geograficznego. Napisał dzieło pt. „Księga o niebie i świecie” w którym utrwala pojęcie o kulistości Ziemi, opiera się na obwodzie Arystotelesa, który stwierdził , że cień Ziemi ma kształt łuku. Albert Wielki zauważyl, żę w zależności od tego na jakiej szerokości geograficznej przebywamy widzimy różne gwiazdozbiory. A.W. kulistość Ziemi wiąze z grawitacją.

„Liber de natura loconum” – dzieło mające na celu badania porównawcze w geografii.
Treść dzieła:
-na południu półkuli nie ma oceanu
-ludzie na północnej półkuli żyją tak samo jak ludzie na półkuli południowej
-wpływ morza, gór i lasów na warunki klimatyczne i co za tym idzie na zaludnienie obszaru
-ludzie i zwierzęta dostosowują się do klimatu
-najbardziej korzystny klimat to klimat umiarkowany

-ROGER BECON – kulistość Ziemi
-ADAM z BRENY – wprowadził do geografii nazwę Bałtyku i Słowiańszczyzny

koniec VIII w.

LUD WIKINGÓW

-odbywali podróże w celu połowów ryb, a także w celach pirackich
-opisywali południowy Bałtyk, Elbląg, a także deltę Wisły
-znane im były ziemie Ryskie, zatoka Perska, Morze Kaspijskie
-zasiedlili ziemię Północnego Atlantyku w IX w. Grenlandię

NORMANOWIE

-dotarli do wybrzeży Ameryki Północnej, Labradoru
-znali Nową Finlandię i Nową Szkocje
-ekumena antyczna została rozszerzona o około 10 mln km2

PODSUMOWANIE:

-doprowadzenie geografii do doktryny chrześcijańskiej
-okres, który nie wniósł nic nowego do wiedzy geograficznej
-zupełny upadek kartografii

GEOGRAFIA ARABSKA

Arabia była wielkim organizmem politycznym, obejmowała obszar 11 tys. km2 ( Persja, Syria, Palestyna, Egipt, Cypr, Rodos – były to podbite państwa przez Arabów) Horyzont Arabów obejmował 90 mln km2
-wędrowny tryb życia, handel, administracja, religia Mahometańska ; pielgrzymki do Mekki

PODRÓŻNICY ARABSCY

AL.-MASUDI :
-podróżował p Afryce, Madagaskarze, Chinach, Indiach, Japonii, Azji Centralnej, Hiszpanii

IBN BATTUDA:
W ciągu 30 lat odbył 5 wielkich podróży , przebył 50 tys. km – PN.Afryka, Niger, Zachodnią Saharę, Palestynę ,Syrię, Arabię, Persję, Krym ; opisał Konstantynopol , Indie, Chiny, Sumatrę

PODRÓŻNICY ŻYDOWSCY

BRAMIN IBN JAKUB podróżował po krajach Słowiańskich: Czechy, Polska, Bałtyk ; uważał że kraj Mieszka jest najrozleglejszy ze wszystkich krajów Słowiańskich , opisywał Kraków

BENIAMIN z TUDELI zwiedził kraje Bliskiego Wschodu, Antiochię, Jerozolimę, Nubię , Persje, obszary basenu morza Śródziemnego.

Arabowie posługiwali się kierunkiem północnym, południowym, wschodnim poszerzając w ten sposób horyzont myślowy
-kierunek wschodni: Kaukaz, morze Kaspijskie
-północ : Bałtyk, Szkocja
-nie interesowali się zachodem , ponieważ tam według nich istniało bezkresne morze
-opisy arabskie nie dorównywały opisom starogreckim
-przekazanie geografii europejskiej nauki Ptolemeusza
-w XIX w. przetłumaczyli dzieło Ptolemeusza „Almagest” czyli „największa budowa” na język arabski
-przejęli poglądy Ptolemeusza np. o kulistości Ziemi
-uważali , że geografia jest nauką o długości i szerokości geograficznej albo o cechach klimatu
-posługiwali się kompasem
-w IX w. pomiar południka ziemskiego
-obwód Ziemi według Arabów wynosił 40 tys. km3
-IX w. wyznaczenie współrzędnych geograficznych wybrzeży Afryki

ABUL HASSAN – rozciągłość Morza Śródziemnego, Afryka

Arabowie uważali, że możliwa jest podróż do około Ziemi !!!

AL.-BIRUNI – idea ruchu Ziemi dookoła Słońca

-dokładnie opracowany kalendarz synoptyczny
-kartografia nie rozwinęła się do okresów poprzednich

MAPY ARABSKIE

-Ziemia przedstawiona jako okrąg
-w centrum świata znajdowała się Mekka
-orientacja południowa
-łady były maksymalnie uproszczone, miały geometryczne kształty
-Ziemię oblewał dookoła ocean
-Arabowie nie stosowali żadnej siatki kartograficznej
-nie uwzględniali wielkości kontynentów, wysp
-dominacja mórz
-uważali , że Ziemia jest zamieszkana po Wyspy Kanaryjskie, Chiny

MAPA IDRISIEGO

-stworzył mapę o orientacji południowej ( 1152 rok ) ; rozciągłość morza Śródziemnego sprowadził do rzeczywistych rozmiarów
-góry w postaci perspektywicznych rysunków
-mapa ta uchodzi za najdokładniejszą tego okresu
-zamieszczony komentarz : „Księga Rogera” – największ dzieło geografii arabskiej; zawierała szereg wiadomości np. o Polsce pod naza Bulanija ( kraj wiedzy i mądrości : Kraków, Wrocław, Gniezno, wysoko ocenial rolnictwo, naukę)

PODSUMOWANIE

-przekazanie Europie osiągnięć kultury antycznej wzbogaconej własnym dorobkiem np. w astronomii

Bart

Przy pierwszym nazwisku ma być KOSMAS INDOPłYWCA

Bart

Tu dalszy ciąg aż do końca XVI wieku

EUROPA

- koniec XIII w. rozwój handlu w tzw. republikach włoskich np. w Wenecji, wymiana towarów miedzy Egiptem
-następnie handel rozwinął się we Francji, Niemczech
-utworzenie związku HANZY na Bałtyku i Morzu Czarnym
-głównym ośrodkiem geograficznym stała się Wenecja, handel drogami morskimi , wszedł w użycie kompas, kursy statków ( Włochy )
-mapy nawigacyjne ( PORTOLANY )wywodzą się prawdopodobnie z Majorki
-1285 r. – powstanie pierwszej mapy nawigacyjnej , zastąpienie siatki geograficznej siatką róży rombowych, treść dotyczy tylko obszarów przybrzeżnych i morskich
-PORTOLANY dołączone do map księgi zawierające dane co od odległości różnych punktów od wybrzeża

-MILA PORTOLAŃSKA -1200 m ( Ocean Spokojny )
-1800 m ( Ocean Atlantycki )

-orientacja północna , czasami południowa
-1825r. – mapa pizańska( najmniej dokładna )
-1375 r. –powstała mapa KATALOŃSKA , najbogatsza mapa świata wykonana na arkuszach ; wschodnia jej część oparta była na mapach Ptolemeusza, zachodnia w postaci portolanu
+obwód południka przyjęto według Ptolemeusza ( mapa najdokładniejsza
jeżeli chodzi o obszary Azji )
+płn-wsch kraniec mapy to tzw. „kraj ciemności”
+na mapie przedstawiona jest : Polska, Sandomierz, Oświęcim, Sieradz,
Wisła- jako największa rzeka, Bałtyk wydłuzony w kierunku
równoleżnikowym
+mapa ekonomiczna

-PORTOLAN FRA MAURO – wykonana w Wenecji mapa w postaci koła o orientacji południowej, zawiera pierwsze informacje o odkryciach Portugalczyków
-na mapie przedstawiono obszar morza Śródziemnego, Europe po Wielką Brytanię i Bałtyk
-na mapie tej po raz pierwszy ukazała się nazwa Syberia
-w fantastyczny sposób przedstawiona Afryka

PREKURSORZY GEOGRAFII NOWOŻYTNEJ

-zainteresowanie Azja, nowe rynki zbytu, zainteresowanie kościoła nawiązaniem kontaktu z państwem mongolskim

-PLANO CARPINI towarzyszył mu BENEDYKT POLAK
1245-1247 rok – trasa piesza ( 11 tys km ) : Kraków-Kijów-Mandżuria-Karakurum na dwór Itana mongolskiego. Benedykt Polak pozostawił opis swojej wyprawy.

-WILHELM RUBRYK – wysłany do Itana mongolskiego 1252 r. Trasa liczyła 20 tys. km .Rubruk ustalił zasadnicze rysy Azji Środkowej , stwierdził istnienie wyżyn Kaukazu,, dowiódł , że Don nie wypływa z gór Rytejskich .Zawarł wiadomości o Syberii i Chinach, szczegółowo zajął się zagadnieniem klimatu

-MARCO POLO - udał się z poselstwem papieskim do Itana mongolskiego w 1271 r. Dwukrotnie przemierzył Chiny wzdłuż i wszerz. Jego działa to : „Dziwy świata” , „Milion” . Marco Polo opisał Japonię jako wyspę pełną złota. Nie starał się robić pomiarów położenia.

SCHYŁEK ŚREDNIOWIECZA

-1406 rok – ukończenie tłumaczenia łacińskiego „Nauki geografii” Ptolemeusza i odnowienie geografii ogólnej, ożywienie kartografii
-odkrycie przez Portugalczyków MADERY
-odrodzenie antycznych koncepcji
-dzieła dotyczące zagadnień ogólnych np. klimatu

XV WIEK

Akademia Krakowska

-1421 r. – została opracowana mapa Pomorza
-pomiary astronomiczne
-długość geograficzna Krakowa ( błąd do 2 stopni )
-długość geograficzna Olkusza, Piotrkowi
-obserwacja początków zaćmienia Księżyca

JAN DŁUGOSZ „Chorografia regni poloniae” : opis Polski, zagadnienia hydrografii, znaczenie gospodarcze miast, 150 rzek ( długość , znaczenie komunikacyjne 0 , jeziora, ( klasyfikacja genetyczna ), opis miast ( położenie topograficzne, znaczenie gospodarcze )
KONIEC XV WIEKU

-zainteresowanie odległymi krajami np. Indie
-dotarcie do Indii drogą morską
-ziemia jako kula
--powtórzono błąd Ptolemeusza jeżeli chodzi o Morze Śródziemne
- płw. Iberyjski – potęga morska Portugalii i Hiszpanii

-HENRYK ŻEGLARZ – Portugalczyk ; odkrył kolejne punkty na drodze morskiej do Indii
-1415 r. odkrycie wysp Kanaryjskich
-1419-1420 r. powtórne odkrycie Madery
-1432 r. odkrycie Azorów
-1433 r. odkrycie Przylądka Boriado
-1446 r. opłynięcie Zielonego Przylądka
-1460 r. dotarcie do Gwinei
-1488 r Przylądek Dobrej Nadziej → Bartolomeo Diaz
- dotarcie do Indii → Vasco da Gama
-1492 r. odkrycie Ameryki → Krzysztof Kolumb ; odbył 4 podróże ( wyspy
Bahama, Kuba, Haiti, Małe Antyle, północne wybrzeże Ameryki
Południowej )
-1493 r. w Tor de Siello podzielono świat na dwie półkule

-zainteresowanie państw poszukiwaniem innych dróg do Indii

-CABOCI i SEBASTIAN ŻABOT ( Włosi ) poszukiwali drogi morskiej przez północny Atlantyk do Indii

-podróże Vespucci – wprowadził on po raz pierwszy nazwę AMERYKA
-1475 r. BALBOAN przekroczył Przesmyk Panamski i swierdził , że po drugiej stronie kontynentu rozciąga się ocean
- CORTEZ podbój Meksyku
- PIZARR podbój Peru
-odkrycie Amazonki, La Platy, Orinoko
-badania na kontynencie afrykańskim → LEON AMRYKAŃSKI ( XV/XVI w.)
-1519-21 wyprawa MAGELLANA → pierwsze opłynięcie kuli ziemskiej do okoła
+niezbity dowód na kulisty kształt Ziemi
+nowe rzeczywiste wymiary kuli ziemskiej
+udowodnienie , że oceany łączą się ze sobą wbrew teorii
Ptolemeusza
+udowodnienie faktu, że powierzchnia oceanów przewyższa
powierzchnię ladów
- KOLUMB odkrył Prąd Równikowy , znal odchylenie magnetyczne , jego następcy odkryli Prąd Zatokowy

ROZWÓJ KARTOGRAFII

-zmiana wyobrażenia o świecie
-Ameryka występuje jako odrębny kontynent ( 1500 r. autorstwo JUANA de COSA )
-Ameryka Północna była uważana za część Azji
-1510 r. globus jagieloński
1515 r. na globusach zaczął się pojawiać kontynent „Terra Australis” ( DAMPIER )
-ATLAS ORTELIUSA ( 1570 r. ) mapy różnych autorów , dość dokładne, zawierały błedy długości geograficznej
-ATLAS MERCATORA ( 1595 r. ) konstruował mapy według własnego pomysłu, zastosował kartografię matematyczną, zaprojektował nawigacyjną mapę świata, ( siatka wiernokątna, odwzorowanie wiernokątne )

POCZĄTEK XVI WIEKU

-mapa Europy Środkowej MIKOŁAJA z KUZY ( 1491 r. ) : obszar Polski, pojawia się nazwa Warszawy pod nazwą Veronia
-Wacław Gródecki pojawia się nazwa Bałtyku
-południkiem podstawowym ( XVI W. ) był południk , który przechodził przez centrum miasta
-południk „0” znajdował się na wyspie FEKO ( W-py Kanaryjskie )
-dążność do poznania i podbojów nieznanych obszarów
-kolonizacja, handel, poszukiwanie surowców
-powstają pierwsze kompanie handlowe → 1600 r. Angielska Kompania Wschodnioindyjska
-szukanie tzw. przejścia płn-zach i płn-wsch

WYPRAWY ANGIELSKIE

-Frobisher
-Hudson
-Baffin ( wzdłuż wybrzeży Ameryki )

WYPRAWY HOLENDERSKIE

-BARENIS ( XVI w. ) wzdłuż wybrzeża Azji ‘ wyprawy te zakończyły się niepowodzeniem
-DREŻNIEW przepłynął cieśninę dzielącą Azję od Ameryki Północnej
-LE MECUUE i SCHOUTEN odkryli PRZYLĄDEK HORN
-DRAKE opłynięcie Ameryki
-TASMAN południowy kontynent
-DAMPIER odkrywa Australię

EUROPA WSCHODNIA

-Maciej z Miechowa napisał pracę o terytoriach Europy Wschodniej , zaprzeczył istnieniu Gór Rytyjskich ; Rosja krajem równinnym
-MIKOŁAJ KOPERNIK teoria heliocentryczna
--APIANUS zajmował się metodą wyznaczania długości geograficznej
-metoda triangulacji w pomiarach topograficznych
-wynaleziona termometr i barometr
-Stanisław Pudłowski długość wahadła sekundowego dla Krakowa
-Adam Kochański stosował zegar wahadłowy do wyznaczania długości geograficznej na morzu
-JAN ze STOBNICY wstęp do kosmografii Ptolemeusza z długością i szerokością geograficzną
-MARCIN KROMER „Polonia” : opis Polski, własności kraju, ustrój polityczny. Po raz pierwszy w Polsce użył terminu geografia.

-WARENIUS traktował geografię jako dzieło matematyczne stosowane na pograniczu z astronomią. Geografię dzielił na:

1)GENERALIA
-Ziemia jako całość ( kształt, wielkość, ciężar )
-geografia względna ( stosunek Ziemi do innych planet )
-geografia porównawcza ( opis Ziemi, lokalizacja miejsc z zasadami nawigacji )

2)SPECIALIS
-geografia szczegółowa ( opis poszczególnych krajów )
-ogólne zjawiska na powierzchni Ziemi
+zjawiska niebieskie ( ruch Ziemi, oświetlenie, ogrzewanie )
+zjawiska ziemskie ( opis poszczególnych elementów środowiska geo. )
+zjawiska ludzkie ( geografia polityczna miast)
-geografia matematyczna ( kartografia )

Warenius przyjął teorię Kopernika
- wyróżnia 4 grupy lądów:
+Stary Świat
+Amerykę
+Terra Australis
+Ziemia Arktyczna
-zajmował się pływami morskimi, ciągłością oceanów
-pojęcie atmosfery ( przestrzeń wokół kuli ziemskiej 0
-podział na strefy klimatyczne
-wpływ rzeźby i odległości od wybrzeży morskich
-błędnie tłumaczył pojęcie obiegu wody

Pozdro Smile

Bart

Ale to jest nudne , ale powoli końcóweczka się zbliża Smile

XVII i XVIII WIEK

-Ziemia była już znana w ogólnych zarysach
-połowa XVII wieku zastój w nauce
-BERING zbadał wybrzeże pn-wsch Azji
- 1725-1733 powtórnie odkrył Cieśninę Beringa
-kształt Ziemi, kontynentów
-1650 r. wynaleziono wszystkie najważniejsze urządzenia pomiarowe
- „Okres pomiarów” → Newton, Sekstans, Itadley
-wysokość gwiazd, szerokość geograficzna

XVII w. – nowa metoda do określania długości geograficznej
(różnica czasu między zaćmieniem Słońca i Jowisza )

-HARRISON zegar morski

- 1790 r. – długość wahadła sekundowego stała się podstawą nowego systemu miar i wag
- COOK badanie oceanów ,pomiary, obserwacje
- 1768 r. – wyprawa na TAITI ( obserwacja przejścia Wenus przez tarczę słoneczną )
- 1772-75 r. – rozwiązanie problemu wielkiego okołoziemskiego lądu południowego
-zaprzestanie się interesowania południowym lądem
- 1776-79 r. – poszukiwanie drogi morskiej z Pacyfiku na Atlantyk wokół Ameryki Południowej
- 1615 r. – metoda triangulacyjna SNELLIUS
- 1669-70 r. – Francja PICCARD przedtawia nowy pomiar południka ziemskiego ( wyraził wątpliwość co do kulistego kształtu Ziemi )
- 1720 r. – oś ziemska jest dłuższa od średnicy rownika ( Ziemia jest wydłużona ku biegunom )
- 1735-43 r. – otrzymanie dokładnych wyników potwierdzających elipsoidalny kształt Ziemi
-dalszy rozwój kartografii

KONIEC WIEKU XVIII

-poprawiony błąd Ptolemeusza
-nowe mapy CASSINIEGO
-mapy topograficzne państw np. Francja
-w XIX wieku zakończono pomiary triangulacyjne
-usunięto z map i z legend wiele fantastycznych wyobrażeń

W1720 roku zastąpiono mapy izolinii deklinacji magnetycznej tworząc podstawowe metody izorytmiczne do przedstawienia zjawisk ciągłych.

- LA PLACE wzór barometryczny służący obliczaniu wysokości
- 1670 r. CASSINI metoda kreskowa przedstawiania spadku terenu
- 1679 r. – metoda ta została ulepszona przez LEMANNA
→ metoda Cassini-Lemanna
- CRUQUIUS zastosował poziomice
- OLSEN autor mapy poziomicowej

PIERWSZA POŁOWA XIX WIEKU

-„Atlas Królestwa Polskiego” 1826-27 r. KOLBERGA
-„Mapa Kwatermistrzowska” 1839 r.
-„Atlas statystyczny Polski” 1827 r. PLATER
-„Atlas geologiczny” 1836 r. PUSCH
-„Atlas historyczny” 1818-1850 r. LELEWEL ( 4 atlasy, zestawienie map z okresu starożytności i wieków średnich )
-„Instytut Kartografii Justusa Perthes w Gotha” 1788 r.

-mapy specjalne dotyczące poszczególnych elementów środowiska geograficznego
-pierwsze czasopisma kartograficzne
-koniec wieku „pomiarów”
-Anglia, Francja, Rosja, Niemcy, Stany Zjednoczone , Austria- wyprawy badawcze
-do połowy XIX wieku została poznana Ameryka Północna

AMERYKA PÓŁNOCNA

- FREMONT ( 1842-53 r. ) zbadał obszary Kaliforni, Gór Stołowych, Newady
- MACKENZI ( 1893 r. ) przeszedł w szerz obszar dzisiejszej Kanady

AMERYKA POŁUDNIOWA I ŚRODKOWA

- wyprawy HUMBOLTA
- IGNACY DOMEYKO ( 1838 r. ) wyprawa do Chile ( badania geologiczne, mineralogiczne, obserwacje meteorologiczne )

AUSTRALIA

- EYRE ( 1839-40 r. ) przeszedł przez pustynię Australijską
- BURKE i WILLS ( 1860-61 r. ) przeszli w poprzek kontynent australijski
- PAWEŁ STRZELECKI ( 1838-43 r. ) badania w pd Australii i Tasmanii (opracował mapy geologiczne , opisał złoto australijskie, klimat, roślinność )

AFRYKA

-wielkie rzeki Afryki : Nil, Niger i Kongo i ich zainteresowanie , problem wielkich jezior afrykańskich
- 1778 r. – Londyn , powstaje „Brytyjskie Towarzystwo Afrykańskie’
- 1887 r. – powstaje „Francuskie Towarzystwo Afrykańskie”
- MUNGO PARK ( 1786r. ) Anglik ; przebył drogę wzdłuż Senegalu docierając do górnego Nigru ( udowodnił odrębność Nigru od Nilu ) , przepłynął Niger na całej jego długości
- 1822 r. Anglicy swierdzili , że Niger nie stanowi górnego odcinka Nilu
- BERTON, SPEAKE, GRANT ( 1858-62 r.) stwierdzili , że Nil wypływa z jeziora Wiktorii
- LAVINGSTONE ( 1849-66 r. ) badał obszary Kalahari, wodospad Wiktorii i przeszedł w poprzek Afrykę , odkrył jeziora Niasa
- STANLEY ( 1874-77 r. ) prowadził badania, dotarł do źródeł Nilu, odkrył jeziora Edwarda
- REMAN ANTONI ( 1875-77r. , 1879-80 r. ) badał pod względem geobotanicznym kraj przylądkowy i Kalahari
- 1882-85 r. – zorganizowana Polska wyprawa do Kamerunu przez STEFANA ROGOZIŃSKIEGO

ROSJA I AZJA CENTRALNA

- od połowy XIX wieku Rosja objęła badaniami obszar Syberii i Azji Centralnej
- BENEDYKT DYBOWSKI ( 1866-83 r. ) Góry Jabłonowe , obszary nad Amurem, Kamczatka , odkrywca GĄBKI żyjącej w Bajkale
- Jan Czerski ( 1872-91 r. ) badania w krajach zabałkańskich, Góry Czerskiego (mapa geologiczna)
- Aleksander Czekanowski ( 1873-75 r.) 3 wyprawy na Lenę, opracował geologię Guberni Irkuckiej, obserwacje paleontologiczne
- Wacław Sieroszewski ( 1886 r. ) obszar Jakucki
- 1888 r. – prace na terenie Azji Środkowej
-1892 r. – prace na zachodniej Syberii, Kaukazie, Turkiestanie
- Mikołaj Przewalski ( 1867-88 r. ) tereny Oros, Ugabi, Mongolii, Tybetu ( 30 tys km2 ; zdjęcia topograficzne, współrzędne geograficzne), dziki koń
+ŁAPNO stwierdził, że to jezioro jest jeziorem wędrującym

Bart

Dalszy ciąg.

POŁOWA XIX WIEKU

-badania oceanograficzne
-angielska wyprawa CHALLENGERA ( 1872-76 r. ) okrążenie kuli ziemskiej ; 70 tys mil morskich,; ukształtowanie dna, zjawiska oceanograficzne , wybrzeża wszystkich 3 najważniejszych oceanów
- 1850-78r. – znaleziona przejście płn-zach
- 1878-79 r. – przejście płn-wsch odkrył NORDENSKOLD
- 1893-96 r. NANSEN wyprawa na biegun
- 1820r. odkrycie Antarktydy przez BELLINSHAUSEN`A
- WEDDEL i ROSS docierali do Antarktydy
- HENRYK ARCTOWKSI i ANTONI DOBROWOLSKI wyprawa pod dowództwem Gerlaha na Belgice.
- AMUDSEN (1919r.) SCOTT (1920 r.) dotarli do bieguna południowego

W 1665 roku teoria geotektoniczna KIRCHERA ( teoria rusztowania Ziemi)
-centralne źródłowiska –obszar skąd biorą początki wszystkie rzeki
-elementy kształtujące Ziemię to prądy morskie

MIKOŁAJ STEND (1660 rok ) – tworzył podstawy teorii stratygrafii skał. Sformułował pojęcie czasu geologicznego. Góry powstawały wg niego wskutek odwracania się warstw skalnych.

DESKARTES (1664 rok) w „Traktacie o Świecie” pisał, że Słonce i Ziemia powstawały wskutek ruchu wirowego.

LEIBUIZ (1693 r.) – Ziemia była rozpaloną kula i w miarę stygnięcia uformowała się skorupa ziemska i woda.

1775 rok praca KANTA „Ogólna historia przyrody” rozbudowana przez
LA PLACEA – teoria mówi , że na początku istniała mgławica a wskutek ruchu wirowego ukształtowały się pierścienie mgławicy i planety.

BUFFON uważał , że na powierzchni Ziemi miały miejsce katastralne powodzie, trzęsienia Ziemi, wybuchy wulkanów.

„Teorię katastrof” rozbudował w 1812 roku CURIER→ aktualizm geologiczny

NEPTUNIZM I PLUTONIZM

WERNER przedstawiciel neptunizmu w 1791 roku na terenie Saksonii przyjął , że skały, które istnieją na kuli ziemskiej powstały wskutek wytrącenia się minerałów wody.
HUTTON 1795r. „Teoria Ziemi” Szkot opisuje, że skały na powierzchni Ziemi ulegają rozkładowi i są odprowadzane do morza, następnie ulegają twardnieniu i zostają wydźwignięte. Ciepło wewnętrzne Ziemi jest teorią najważniejszą neptunistów.

Plutonizm → w 1820 roku BUCHA i HUMBOLTA teoria wypiętrzenia
( wulkany powstają wskutek nabrzmienia podłoża )

SUESS 1875 roku teoria marszczenia się skorupy . Teorię tę obalił BUFFON i LYELL

BUFFON w 1744 r. wprowadził pojęcie aktualizmu geologicznego.

1859 r. → teoria ewolucjonizmu DARWINA : Ziemia nie podlegała nagłym katastrofom, ale bardzo powolnym przemianom. Wyodrębniają się specjalizacje w zakresie geografii.

ZAGADNIENIA ZLODOWACEŃ PLEJSTOCEŃSKICH

-BUCH wprowadził pojęcie potopu
-LYELL w 1840 roku ogłosił teorię dryftową → istnienie głębokiego morza obejmującego cała Europę i z niego miały pochodzić materiały skalne.
-w 1824 r E.SMARK : przyjął istnienie lądolodu na obszarze Europy
- 1837 r. AGAZIS i CHARPENTIER : na terenie Azji przyjęli okres lodowcowy
- 1875 r. TORELL : udowodnił istnienie lodowców na nizinie europejskiej
-PENCK i BRLICKNER : wprowadzili 4 okresy lodowcowe
-DAWIS twórca cyklu erozyjnego ( rozwój rzeźby w czasie)

KLIMATOLOGIA

-WOJEJKOW : przedstawił ogólnoziemskie krążenie atmosfery
-HENNA w 1901 roku opracował klimat górski dla Alp, wyjaśnił genezę wiatrów górskich
-w 1700 roku TOURNEFIORT pionowe zróżnicowanie stref roślinności
- w 1773 roku ZIMMERMAN opracował pierwszą mapę zoogeograficzną świata

GEOGRAFIA EKONOMICZNA

-wyróżniła się antropogeografia
- 1875-95 r. opisany cały świat RECHIS „Geografia powszechna”
-JAN ŚNIADECKI 1804 r. wydał „Jeografia” geografia fizyczna, dzieli geografię na trzy części ( geografia matematyczna, fizyka morza, fizyki atmosfery )
-STASZIC autor „O ziemiorództwie Karatów”
-HUMBOLT (1799-1804 r.) wyprawa naukowo-badawcza- obszar Wenezueli, Kolumbii, Persji, Ekwadoru, Kuby, Meksyku, USA ; dokonywał pomiarów barometrycznych Andach. Stwierdził niska temperaturę Prądu Peruwiańskiego nazwanego później Prądem Humbolta.
Człowiek jako ekspert środowiska fizycznego dziele „Kosmos” wyraża swój syntetyczny pogląd na charakter przyrody Ziemi.
-RITTER : twórca geografii ekonomicznej ; dzieło „Ziemia” ( 18 tomów) z 1815-79 r. W 1820 r. Ritter został profesorem pierwszej katedry na świecie Katedry Geografii.. Centralnym problemem geografii jest człowiek.

Patryk :P

oooo.....jak tego dużo Razz